In onze kerk is er veel in verandering: pastorale eenheden werden de basisstructuur van de diocesane pastorale organisatie, samenwerkingen dringen zich op, professionele vorming en bijscholing van een kleiner wordende groep medewerkers is een absolute must. Om vandaag en morgen op een geestdriftige en missionaire manier kerk te kunnen zijn, was het nodig om in de veranderende omstandigheden de opleiding Pastoraal Handelen te herdenken en anders te organiseren. Hoe ziet de opleiding er nu uit?
Wie in ons bisdom als beroepskracht of als vrijwilliger in een verantwoordelijke functie in de pastoraal aan de slag wil en nog geen pastorale of theologische opleiding genoot, volgt normaliter de opleiding Pastoraal Handelen. Daartoe doorloopt de kandidaat-pastorale werk(st)er de drie jaren van het gewone curriculum van het Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen met de theoretische of theologische vakken en kiest voor de richting Pastoraal. Voor kandidaten die reeds een theologische vooropleiding genoten, kan een gepersonaliseerd traject uitgewerkt worden.
In de richting Pastoraal worden binnen het HIGW-programma specifiek pastorale vakken aangeboden in een driejarige cyclus, 16 uur les per academiejaar (vier zaterdagen van 9.00-13.00 uur). Per jaar zijn deze pastorale vakken georganiseerd in:
- agogiek en menswetenschappen
- Kerk en wereld en
- pastoraalpsychologie en -theologie.
Voor deze pastorale vakken geldt een verplichte aanwezigheid in de les (of eventueel bij de Zoom-sessie).
Daarnaast worden er in de richting Pastoraal vanaf het tweede jaar ook stages van 50 uur ingelegd die de kandidaat toelaten een pastoraal werkveld en zichzelf als toekomstig pastor beter te leren kennen. Deze stages worden met de stafleden van Pastoraal Handelen afgesproken. Voor kandidaten die al benoemd zijn en werkzaam zijn in de pastoraal wordt geen bijkomende stage ingelegd, maar wordt werkbegeleiding voorzien op de werkplek.
Na de studies aan het HIGW richting Pastoraal, volgt nog één jaar Pastoraal Handelen. Dit is een jaar dat sterk gericht is op (het leren uit) de pastorale praktijk met een intensieve stage van 400 uur en begeleiding. Voor dit jaar moet men officieel toegelaten worden.
Bij de overgang tussen de verschillende jaren zijn er oriëntatie-, voortgangs- en evaluatiegesprekken met stafleden.
In dit opleidingstraject kan een kandidaat die geen theologische vooropleiding heeft genoten en nog niet benoemd is, zich na vier jaar aanbieden aan de bisschop om gezonden te worden als pastoraal werk(st)er en aan de slag gaan in de pastoraal.
Schematisch kunnen we de structuur van de pastorale opleiding zo voorstellen:
| Pastoraal Handelen, jaar 1 | HIGW jaar A | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| (geen stage) | Geloofsschool | Theologische vakken | 4 zaterdagen pastoraal Agogiek – menswetenschappen |
||
| Pastoraal Handelen, jaar 2 | HIGW jaar B (of C) | ||||
| 50 uur stage | Begeleide intervisie Geestelijke begeleiding |
Theologische vakken | 4 zaterdagen pastoraal Kerk en wereld |
||
| Pastoraal Handelen, jaar 3 | HIGW jaar C (of B) | ||||
| 50 uur stage | Begeleide intervisie Geestelijke begeleiding Spiritualiteitsweekend |
Theologische vakken | 4 zaterdagen pastoraal Pastoraalpsychologie en -theologie |
||
| Pastoraal Handelen, jaar 4 | |||||
| 400 uur stage (of werkbegeleiding) | Individuele supervisie of groepssupervisie Geestelijke begeleiding Spiritualiteitsavonden 4 Opleidingstweedaagsen rond de pijlers verkondiging, liturgie, diaconie en gemeenschapsopbouw |
||||
Voor kandidaten voor wie het om professionele of familiale redenen niet haalbaar is om tijdens de studiejaren 2 en 3 ook nog stage te doen, wordt tussen jaar 3 en jaar 4 een overgangsjaar ingelegd. Voor hen duurt de pastorale opleiding dan 5 jaar. Het programma van het overgangsjaar behelst:
| Pastoraal Handelen, eventueel overgangsjaar | |
|---|---|
| 100 uur stage in een bepaalde sector | Begeleide intervisie Geestelijke begeleiding Spiritualiteitsavonden |
Voor kandidaat-diakens volgt er na deze pastorale opleiding nog een traject van één jaar met een specifieke vorming en begeleiding.
Heel dit pastorale opleidingstraject wordt georiënteerd vanuit een nieuw uitgewerkte Gids opleiding Pastoraal Handelen. Dit is een handzaam werkinstrument waarin voor elke pijler (verkondiging, liturgie, diaconie en gemeenschapsopbouw) de te verwerven competenties beschreven worden op niveau van het weten, het handelen en het beleven. Elke competentie op deze verschillende niveaus is dynamisch geformuleerd met een handelingswerkwoord overgenomen uit de hernieuwde taxonomie van Bloom. Het laat een kandidaat toe om in zijn of haar opleidingsproces voor de gekozen competenties eigen leerdoelen te formuleren.
Deze vernieuwing van de Opleiding Pastoraal Handelen wil gestand doen aan wat reeds verschillende decennia onze doelstelling is: toekomstige pastores opleiden voor onze lokale kerk zodat zij geïnspireerd en toegerust de vele uitdagingen die in de pastoraal op ons af komen kunnen opnemen. Het blijft onze betrachting bekwame pastores te vormen die creatief met mensen in geloof op weg kunnen gaan.
Peter Houlleberghs
Coördinator opleiding Pastoraal Handelen